Pest nét dodelijk genoeg

De pest, ook wel de Zwarte Dood genoemd, maakte in de jaren na 1347 meer dan 50 miljoen dodelijke slachtoffers. Vooral in Europa was het raak. Hoe dat gebeurde, dat was nooit helemaal duidelijk. Nu is de bacterie genetisch ontrafeld, zodat we ons kunnen wapenen tegen een volgende uitbraak.

Yersinia Pestis heet de bacterie die zo veel levens kostte. Het gekke is, de bacterie lijkt genetisch behoorlijk op andere pest-bacteriën. Waarom was deze variant dan zo dodelijk?

Volgens Duitse en Canadese genetici die het hebben onderzocht evolueerde de bacterie net genoeg om zeer dodelijk te zijn. Dat gebeurde buiten dichtbevolkte regio’s in Mongolië. Toen de ziekteverwekker eenmaal in Europa arriveerde, hadden mensen dus geen afweer tegen de nieuwe ziekte opgebouwd, schrijven de onderzoekers in het blad Nature.

Het weer speelde ook een grote rol bij de snelle verspreiding, denken de onderzoekers. In 1347 was net een kleine ijstijd aangebroken. Mensen hadden weinig te eten en de extreme kou zorgde voor een slechte weerstand. De steden zaten tjokvol ratten, die op zoek waren naar voedsel en warmte. Zij brachten de pest via hun vlooien op mensen over. Die werden ziek en stierven bijna allemaal.

De onderzoekers hebben het dna van de pest gevonden in de kiezen van skeletten van slachtoffers. Die waren in Londen in een massagraf gegooid. De pest bestaat – in een geëvolueerde versie – nog steeds, ieder jaar sterven er 3000 mensen aan. Dat zijn onnodige sterfgevallen, de pest kan tegenwoordig met antibiotica worden bestreden.