Het is een ongeschreven regel van scheepsrampen: vrouwen en kinderen mogen eerst van boord. Nou, nee.

Je bent op een schip dat begint te zinken in een ijskoude zee. Er zijn maar een paar reddingsboten beschikbaar. Wat doe je?

Als je een normaal mens bent, dan klauw je je een weg naar de reddingsboten, anderen uit de weg beukend. Zit je in de reddingsboot en probeert iemand aan boord te komen die het ding wellicht laat kieperen, dan sla je die desnoods weg met een roeispaan.

Dat is zo ongeveer de realiteit die opdoemt na een studie van de universiteit van Uppsala in Zweden. Economen van die universiteit bekeken de statistieken van anderhalve eeuw scheepsrampen om te zie hoe groot de kans is dat je die overleeft.

Bij 19e eeuwse rampen waren de mannen nog galant, ze gaven vaak hun eigen plaatsen in reddingsboten op om vrouwen en kinderen te redden, soms ten koste van hun eigen leven. Maar in de twintigste eeuw verdween zulk ridderlijk gedrag. Vrouwen en kinderen kwamen zelfs vaker om dan mannen.

Een uitzondering is de ramp met de Titanic, dit weekend een eeuw geleden. Op een bijna 19e eeuwse manier overleefden daar vooral vrouwen.

Tegenwoordig schijnt er weer iets van onze oude manier terug te komen. Bij recente rampen vertoonden mensen beschermend gedrag ten opzichte van ouderen en gehandicapten. Die werden vaak in de reddingsboten geholpen.

Het onderzoek staat in het vakblad Proceedings.